राज्यको पुनःसंरचना भने को के हो ?

(७) राज्यको पुनःसंरचना भने को के हो ?
विश्वमा करीब २०० देशमा दुई प्रकार का शासन प्रणाली छन्, एउटा एकात्मक र अर्को सङ्घीय (सङ्घात्मक) । यी दुवैका संरचना फरक–फरक हुन्छन् । एउटा संरचना वा शासन प्रणालीले देश चलाउन गाह्रो वा अप्ठ्यारो भएमा पुनः अर्को संरचना निर्माण गर्नुपर्ने हुन्छ, जसलाई राज्यको पुनःसंरचना भनिन्छ ।
(८) एकात्मक शासन व्यवस्था कस्तो हुन्छ ?
एकात्मक शासन व्यवस्थामा संविधानतः देशको सम्पूर्ण शक्ति एउटै केन्द्रमा रहन्छ । कार्यपालिका (सरकार , व्यवस्थापिका (संसद) र न्यायपालिका (सर्वोच्च अदालत) केन्द्रीय तहमा मात्र हुन्छन् । केन्द्रको शाखा÷एकाइको रुपमा जिल्ला÷स्थानीय सरकारको व्यवस्था गरिन्छ ।
(९) सङ्घीय (सङ्घात्मक) व्यवस्था कस्तो हुन्छ ?
सङ्घीयता (सङ्घात्मक) मा सामान्यतः दुई कतै– कतै तीन तहका सरकार सङ्घीय (केन्द्रीय सरकार, प्रदेशिक÷राज्य (प्रस्तावित १४ प्रदेशका सरकार र स्थानीय (नगर र गाउँ सरकार) हुन्छन् । तीन तहका सरकारका क्षेत्राधिकार संविधानमा नै उल्लेख गरिएका हुन्छन् । सबै तहमा सरकार तीन अङ्गहरु कार्यपालिका (सरकार , व्यवस्थापिका (संसद) र न्यायपालिका (अदालत) हुन्छन् । केन्द्रीय÷सङ्घीय सरकार साझा र सहमतिका आधारमा र राज्य÷प्रादेशिक सरकार स्वायत्त र स्वशासनका आधारमा सञ्चालन हुन्छन् । केन्द्रीय÷सङ्घीय सरकारमा सबै राज्य÷प्रदेशको प्रतिनिधित्व हुन्छ । तीन तहका सरकार बीच संवै धानिक रुपमा राज्यशक्ति, सार्वभौमसत्ता र अधिकार को बाँडफाँट हुन्छ, जुन एकपक्षीय रुपमा खोस्न सकिँदै न । सङ्घीय व्यवस्थामा जनसंख्या, भौगोलिक आकार र स्रोतहरुका आधारमा सानाठूला प्रदेशहरुको समान हैसियत हुन्छ ।